โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง
การจัดตั้งระบบควบคุมภายใน (ICS) สำหรับกลุ่มเกษตรกรเกษตรอินทรีย์
----------------------------------------------------
ความเป็นมา
ผลิตผล/ผลิตภัณฑ์เกษตรอินทรีย์ในโลกส่วนใหญ่เป็นผลผลิตที่มาจากเกษตรกรรายย่อย (Small holders)ซึ่งไม่สามารถสมัครขอรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ด้วยตนเองได้ ดังนั้นจึงต้องมีการรวมตัวกันจัดตั้งเป็น "กลุ่มผู้ผลิตหรือโครงการ (Grower Group / Project)" ขึ้น เพื่อขอรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์กับหน่วยงานรับรองภายนอก เรียกว่าเป็น "การรับรองระบบกลุ่ม (Group Certification)" โดยกลุ่มจะต้องจัดทำระบบควบคุมคุณภาพ หรือ "ระบบควบคุมภายใน (Internal Control System: ICS)" ขึ้น เพื่อดูแลสมาชิกในกลุ่มของตนเองด้วย
"เกษตรกรรายย่อยที่ทำการผลิตอาหารเกษตรอินทรีย์ป้อนสู่ตลาดโลก
มีมากกว่า 150,000 รายทั่วโลก กระจายตัวอยู่ในกลุ่มประเทศกำลังพัฒนา
และด้อยพัฒนาในแถบแอฟริกา ละตินอเมริกา และเอเชีย"
มกท. ได้ทำการตรวจสอบและรับรองผู้ผลิตผู้ประกอบการรายย่อยนับตั้งแต่ได้รับการรับรองระบบจาก IFOAM ในปี พ.ศ.2545 จนถึงปัจจุบันประมาณปีละ 1,500 - 2,000 ราย ทั้งที่เป็นผู้ผลิตรายเดี่ยวและแบบกลุ่ม กลุ่มที่ได้รับการรับรองในปัจจุบันมีประมาณ 19 โครงการ (สมาชิก 1,308 ราย) ในพื้นที่การผลิตทั้งที่เป็นอินทรีย์และอยู่ในระยะปรับเปลี่ยนรวมประมาณ 27,965.08 ไร่ คิดเป็นสัดส่วนกว่าร้อยละ 86 ของพื้นที่รวม 32,536.77 ไร่ จากจำนวนผู้ที่ได้รับการรับรองจาก มกท.ทั้งสิ้น 67 ราย (ข้อมูล ณ มิถุนายน พ.ศ. 2552) ในขณะที่ประเทศไทยมีแนวโน้มที่จะขอรับรองในระบบกลุ่มเพิ่มมากขึ้น
ผลผลิตพืชอินทรีย์ที่กลุ่มได้รับการรับรอง มีหลากหลายประเภท
เช่น ข้าว ผัก ข้าวโพดฝักอ่อน หน่อไม้ฝรั่ง และสมุนไพร เป็นต้น
มูลนิธิมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ได้ทำโครงการฝึกอบรมเพื่อเสริมความรู้ให้แก่ผู้ผลิตผู้ประกอบการที่จัดตั้งกลุ่มเกษตรกรเกษตรอินทรีย์ที่มีระบบควบคุมภายใน(ICS) ตั้งแต่ปี พ.ศ.2547 หลักสูตรนี้เหมาะสำหรับ ผู้มีหน้าที่รับผิดชอบบริหารจัดการกลุ่มเกษตรกรเกษตรอินทรีย์ ผู้จัดการระบบควบคุมภายใน ผู้ตรวจสอบภายในของกลุ่ม รวมถึงผู้ที่มีวัตถุประสงค์ที่จะจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรเกษตรอินทรีย์
กลุ่มเป้าหมาย จำนวน 30-35 ราย
1. ผู้มีหน้าที่ในการจัดทำระบบความคุมภายในของกลุ่มผู้ผลิตที่ขอรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ มกท.
2. ผู้ตรวจสอบมาตรฐานภายในของกลุ่มผู้ผลิตที่ต้องการขอรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์กับ มกท.
3. กลุ่มเกษตรกรเกษตรอินทรีย์ทั่วไปหรือผู้ประกอบการที่สนใจจะจัดตั้งระบบควบคุมภายใน เพื่อสมัครเข้าสู่โครงการมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ มกท.
สถานที่
สถานที่อบรมภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ: ศูนย์ฝึกอบรม NET จังหวัดสุรินทร์
ระยะเวลาการอบรม
4 วัน คือ วันที่ 28 กันยายน ถึง 1 ตุลาคม 2552
เนื้อหาการอบรม
วันที่ 1:
บทบาทของ มกท. กับการสมัครขอรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบกลุ่มหรือโครงการ
ความสำคัญของระบบควบคุมภายใน (ICS) สำหรับกลุ่มผู้ผลิตเกษตรอินทรีย์
- การจัดองค์กรที่เป็นกลุ่ม/โครงการ ในรูปแบบต่างๆ
- การประเมินความเสี่ยงภายในกลุ่ม/โครงการ
- การประเมินความเสี่ยงในระดับฟาร์ม และในกระบวนการบรรจุและแปรรูป
- การฝึกการประเมินความเสี่ยงของกลุ่มเกษตรกรต่างๆ เช่น ผู้ผลิตข้าว ผัก กาแฟ ฯลฯ
มาตรฐานเกษตรอินทรีย์และการจัดทำมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ภายในของกลุ่ม/โครงการ
มาตรฐานเกษตรอินทรีย์ในระดับสากล เช่น มาตรฐาน IFOAM, EU และ NOP
การฝึกการจัดทำมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ภายใน
วันที่ 2:
ขั้นตอนการตรวจและรับรองเกษตรกรในกลุ่ม/โครงการ
การรับสมัครเกษตรกรสมาชิก
การตรวจฟาร์มเกษตรกรสมาชิก
เทคนิคการประเมินผลผลิต
กระบวนการรับรองเกษตรกรสมาชิก และการลงโทษ
การจัดทำระบบเอกสารสำหรับระบบ ICS
เอกสารของเกษตรกรสมาชิก
การบริหารจัดการระบบเอกสาร
บุคลากรที่สำคัญในกลุ่ม/โครงการที่มีระบบ ICS
- ผู้ประสานงานโครงการ
- ผู้ตรวจฟาร์มภายใน
- ผู้รับรอง/คณะกรรมการรับรอง
- เจ้าหน้าที่ส่งเสริม ฯลฯ
เทคนิคการจัดฝึกอบรมเกษตรกร และเจ้าหน้าที่ในกลุ่ม/โครงการ
วันที่ 3:
การฝึกตรวจฟาร์มเกษตรกร ในโครงการเกษตรอินทรีย์ สหกรณ์เกษตรอินทรีย์กองทุนข้าว สุรินทร์ จำกัด
การดูงานการจัดเก็บและการแปรรูปผลผลิตของโครงการ
วันที่ 4:
การฝึกการทำรายงานการตรวจฟาร์ม
การฝึกการรับรองเกษตรกรจากรายงานการตรวจฟาร์ม
การรับซื้อผลผลิต การจัดเก็บ การแปรรูป การส่งออก
การรับซื้อผลผลิตจากเกษตรกร
การควบคุมผลผลิตจากฟาร์มถึงโรงเก็บผลผลิตและระบบเอกสารที่เกี่ยวข้อง
การแปรรูปและการส่งออก
----------------------------------------
บทความ
